 12 khía cạnh khác
biệt giữa các kỹ năng tư duy thông thường và kỹ năng tư duy sức mạnh:
Chúng ta thường sợ
khi phải tư duy đi ra bên ngoài những khái niệm hay ý tưởng đã có. Nhưng tất cả
những đột phá thường chỉ xảy ra khi bạn vượt qua các rào cản do chính tính ỳ
tâm lý tạo nên. Để phá vỡ các rào cản này, cần tới sự quyết liệt ở hành động,
điều kiện, hay các yêu cầu. Thông thường chúng ta cần phải quyết liệt tới độ
chúng ta thấy tưởng chừng như là không thể.
Ví dụ, chúng ta
muốn phát triển một khái niệm mới về điện thoại di động. Vậy chiếc điện thoại
di động cần phải nhỏ như thế nào? Chúng ta bắt đầu nghĩ về những kích thước
bình thường của một chiếc điện thoại – ví dụ, nó có thể dài 10 cm. Vậy có thể
sẽ chỉ là 6 cm? SAI! Tưởng tượng chiếc điện thoại chỉ dài cỡ 1 cm, hoặc tốt hơn
là 1mm, hoặc thậm chí đạt tới kích thước của một tế bào sinh học. Điều này rõ
ràng tới mức sẽ tạo ra một khái niệm về chiếc điện thoại di động hoàn toàn khác
biệt. Hoặc nếu bạn muốn một màn hình điện thoại di động to tới mức choán hết cả
tầm mắt của mình. Bạn sẽ tạo ra những khái niệm hoàn toàn mới mẻ về chiếc màn
hình: có lẽ, một màn hình máy chiếu, hoặc một màn hình gắn liền với tấm kính
chắn... Chủ động đẩy giới hạn ra xa, chúng ta sẽ gia tăng cơ hội khám phá những
giải pháp đột phá mới mẻ.
5. Tư duy phi tuyến
với tư duy tuyến tính
Có một thực tế là
gần như 80-90% dự báo dài hạn của những nhà tương lai học đều sai. Một sai lầm
phổ biến là họ thường dự báo dựa trên các xu hướng mà thiếu đi sự quan sát các
yếu tố mới hay nhân tố mới có khả năng gây ảnh hưởng hoặc trở nên quan trọng
vào ngày mai nhưng lại hoàn toàn ẩn mình hoặc không thể dự báo từ hôm nay. Điều
tương tự xảy ra với lĩnh vực giải quyết vấn đề: đứng yên trong vòng một khuôn
khổ khái niệm và các mối quan hệ thật khó để nhận ra những mối kết nối phi
tuyến. Tư duy phi tuyến cũng giúp gắn kết những sự vật không hề liên quan ngày
hôm nay nhưng có thể kết nối với nhau trong tương lai và tạo ra ảnh hưởng lớn
tới công nghệ hay xã hội, ví dụ như, sự phát triển của máy vi tính cá nhân
chẳng hạn.
Tư duy phi tuyến
không phải là dễ dàng, do hiểu những nhân tố dẫn tới sự phát triển phi tuyến
của một hệ thống cụ thể, chúng ta cần nhận ra cách thức hệ thống hoạt động,
cũng như các hệ trên đang vận hành thông qua cách phân tích những mâu thuẫn của
ngày hôm nay sẽ được giải quyết ra sao ở ngày mai.
6. Tư duy đa dạng
và tư duy đơn nhất (nhất thể)
Các sáng tạo đổi
mới đột phá hầu hết đều dựa trên tri thức đến từ bên ngoài. Do đó chẳng ngạc
nhiên khi tôi nhận thấy một điều chung trong những nhà sáng chế và tư duy tôi
may mắn được gặp gỡ là họ đều “kẻ sát thủ của tri thức.” Và một điều cũng quan
trọng không kém, tất cả những con người này đều không giới hạn bản thân vào một
lĩnh vực cụ thể nào: đó là một nguyên tắc, họ xử lý rất nhiều thông tin đến từ
nhiều lĩnh vực khác nhau. Một thư viện của Voltaire sống vào thế kỷ 18 có tới
6.814 cuốn sách, và hơn 2000 cuốn có dấu vết ghi chép của nhà khoa học. Thư
viện của Thomas Edison có tới hơn 10.000 cuốn sách. Một người bạn của tôi,
người có sáng chế đột phá trong ngành hoá học, cũng có thư viện với hơn 10.000
cuốn sách khoa học và kỹ thuật, và ông ta đã đọc gần hết chúng.
Sự đa dạng giúp bạn
nhìn thấy những giải pháp trong các lĩnh vực khác nhau và phát triển những trải
nghiệm ít gặp giúp nhận ra các hình mẫu giữa những sự việc tưởng như không có
bất cứ mối liên hệ nào.
7. Tư duy cấu trúc
(hệ thống) và tư duy ngẫu nhiên
Chúng ta thường suy
nghĩ để giải quyết một vấn đề “lớn” theo cách thức sáng tạo chúng ta phải
“không cần học hỏi và phi cấu trúc hoá” càng nhiều càng tốt. Đúng, bởi vì điều
đó giúp chúng ta chống lại tính ỳ tâm lý. Nhưng như tác giả G. Altshuller, cha
đẻ của TRIZ, không học hỏi và phi cấu trúc chỉ làm việc tốt khi chúng ta giải
quyết các vấn đề có mức khó thấp đòi hỏi số phép thử không nhiều để tìm ra giải
pháp. Một lúc nào đó trong đời, bạn sẽ may mắn.
Nhưng khi chúng ta
liên tục gặp vấn đề với độ phức tạp cao, chúng ta cần cấu trúc lại quy trình
giải quyết vấn đề. Chúng ta phải có một lộ trình để định hướng từ vấn đề tới
giải pháp, tái sử dụng những trải nghiệm quá khứ, và các mẫu cho phép tạo ra
giải pháp mạnh mẽ.
Các quy trình có
giết chế tính sáng tạo hay không? Không một chút nào cả. Người Rome cổ xưa coi
công việc tính toán là một nghệ thuật và dựa trên các nguyên tắc sáng tạo. Ngày
nay các phép tính này đã hoàn toàn được tự động hóa và không còn ai phải làm
việc này nữa. Đưa các quy trình có cấu trúc chặt chẽ vào hỗ trợ giải quyết vấn
đề không có nghĩa là giết chết sáng tạo thông qua việc hành chính hoá: sức
tưởng tượng sáng tạo vẫn còn nguyên ý nghĩa to lớn để tìm ra một giải pháp cuối
cùng. Nhưng chúng ta có thể đi xa hơn trong việc tiết kiệm thời gian và nỗ lực
thông qua quy trình có cấu trúc và do vậy tránh được những lỗi lầm đắt giá.
Điều quan trọng nhất là một quy trình có mạnh mẽ có cấu trúc và định nghĩa rõ
ràng.
(còn nữa)
<Theo Saga.vn>
|
0 nhận xét:
Đăng nhận xét